Van NO naar creatieve flow!
Voor de tweede keer zaten Diederik Gommers en Famke Louise aan tafel bij Jinek. Twee weken eerder waren zij ook te gast. Famke Louise als kritische influencer die het net als andere BN’ers van #ikdoenietmeermee wel hadden gehad met het kabinetsbeleid rondom Corona. Het lukte Famke Louise niet haar punt te maken, ze bracht een onsamenhangend verhaal en kwam slecht uit haar woorden. Zelfs haar spiekbrief bood geen uitkomst. Een pijnlijke situatie.
Diederik Gommers reikte haar de hand. Hiermee redde hij niet alleen Famke Louise, maar ook de talkshow van Jinek. Hij toonde begrip voor haar visie, wilde er meer van weten en nodigde Famke Louise uit het gesprek voort te zetten. Alom geprezen werd hij vanwege zijn op samenwerking gerichte, respectvolle houding.
In de dagen na de talkshow kreeg Famke Louise bergen kritiek over zich heen. Ze is, zoals ze dat zelf noemt, mentaal kapot gemaakt. Gommers toont zich niet alleen een integer leider met respect voor iemand die anders denkt, maar ook een man met een groot hart, een vaderfiguur, die Famke Louise dagelijks belt om te vragen hoe het met haar gaat. Hij vindt dat ze veel te hard is aangepakt.
En nu blijkt dat Gommers niet alleen aardig, warm, meelevend, charmant en respectvol is, maar ook een strateeg. Hij heeft in no time Famke Louise aan zijn zijde gekregen. Zij gaat hem helpen zijn doel te halen: samen starten ze een campagne waarin jongeren de gelegenheid krijgen om kritische vragen te stellen aan de experts.
Hoe is het hem gelukt om van een vastgelopen discussie via een open dialoog te komen tot een creatieve flow waar oplossingen uit komen die ons allemaal verder helpen. Wat deed hij precies?
Het onderstaande model van Scharmer, ontleend aan Jos Kessels e.a. (2002), hielp mij te begrijpen wat er precies gebeurde daar aan tafel bij Jinek en in de dagen erna.
Dit model onderscheidt vier fasen die gaan van een beleefde uitwisseling (conversatie) naar een creatieve flow. De horizontale as geeft aan of we in een gesprek alleen staan en de nadruk ligt op de eigen visie en het eigen belang of dat we in een gesprek samen zijn en de nadruk ligt op het gezamenlijke belang. De verticale as geeft aan of we vooral reageren op anderen (reactief) of dat we ons zelfsturend en autonoom gedragen (reflectief).
Conversatie
In een conversatie zijn we beleefd, we zorgen ervoor dat de sfeer prettig is en dat niemand gezichtsverlies lijdt. We houden ons aan de (ongeschreven) sociale regels, er valt geen onvertogen woord. Ook een vergadering of talkshow begint met een conversatie, om het ijs te breken en de deelnemers op hun gemak te stellen.
Discussie
In de tweede fase, de discussie of het debat, spreken de deelnemers zich uit door hun eigen mening te geven en daarover het gesprek aan te gaan met de anderen. Er is moed voor nodig om deze overgang te maken. Door alleen te gaan staan, loop je het risico je eigen veiligheid op te geven.
Famke Louise toonde moed door de bestaande gang van zaken ter discussie te stellen en uit te dagen, hoe onbeholpen ze dat ook deed:
“Ik heb superveel respect voor corona,… We leven in een maatschappij waarin mensen hun ding niet meer kunnen doen. De entertainmentindustrie ligt helemaal plat. Er zijn gezinnen waar misschien niet eens meer eten op tafel kan komen. Ik vind dat het kabinet daar te weinig rekening mee houdt. Het is een maatschappelijk probleem en ik vind dat daar te weinig aandacht voor is.”
Het is de kracht van een discussie of debat dat er meerdere standpunten en argumenten op tafel komen en dat verschillen zichtbaar worden. Deelnemers reageren op elkaar. Dit vraagt om stevigheid. Het is immers spannend om tegengas te krijgen en te ervaren dat je argumenten onderuit worden gehaald. Dat doet iets met ons brein. We kunnen niet meer zo helder denken en krijgen de neiging ons in te graven.
Zo ook Famke Louise. Ze slaat dicht of herhaalt steeds hetzelfde als Eva Jinek haar ermee confronteert dat het verhaal dat ze aan tafel vertelt niet zou passen bij ‘#ikdoenietmeermee’ en dat ‘#toon medeleven’ passender zou zijn. Als Soenil Bahadoer aangeeft dat de minister-president juist begrip toont voor jongeren en Aboutaleb verklaart dat er miljarden worden uitgegeven om inkomens van mensen te stutten: “Uw vader is piloot, dat is fantastisch. KLM krijgt miljarden van de regering om te blijven vliegen.”
En dan is er Diederik Gommers. Hij ziet al snel dat de discussie haar doel mist en nodigt uit tot een dialoog: een onderzoekend gesprek waarin we onze eigen aannamen en die van anderen onderzoeken:
Bij mij gaat er een licht branden: ‘Wat zouden we dan anders kunnen doen om het aan jullie duidelijk te maken waarom wij deze moeilijke besluiten nemen,…’
En:
Ik voel dat bij mij het gevoel ontstaat dat ik graag het gesprek aan wil gaan met jonge mensen over hoe de afwegingen nu gemaakt worden. Ik ben het helemaal met je eens dat wat er nu gebeurt met het virus, dat dat eigenlijk niet kan. Maar het probleem is: wij bepalen niet wat het virus doet, het virus bepaalt wat het virus met ons doet. De discussie die we hebben in het OMT, al die gevoeligheden, die willen wij heel graag met jullie delen, want het is niet zwart-wit.
Famke Louise grijpt de uitnodiging van Gommers met beide handen aan. Na de uitzending komt ze naar zijn werkplek en praat hij haar bij: “Ik ben wel meer te weten gekomen over het virus en wat het virus doet’’, vertelt ze daar na afloop over.
Dialoog
In de dialoog ontstaat ruimte om samen na te denken. We staan open voor de gedachten van anderen. Hier geldt het principe van wederkerigheid. Als jij open staat voor de ander, is de kans groot dat die ander open staat voor jou. Eerst geven, dan krijgen. Diederik Gommers begint met geven tijdens de uitzending bij Jinek door herhaaldelijk te zeggen dat hij Famke Louise begrijpt. Nu krijgt hij de ruimte om uitleg te geven.
Creatieve flow
Open staan voor de gedachten van anderen is wat anders dat samen iets nieuws bedenken. Dat ontstaat in de vierde , creatieve fase. Onderlinge verschillen vallen weg, nieuwe (lonkende) perspectieven ontstaan. Het is de fase van omdenken. Je richt je energie samen op iets nieuws en je komt in een flow tot nieuwe ideeën waar je het liefst meteen mee aan de slag wilt.
Diederik Gommers en Famke Louise starten samen een coronacampagne, een YouTube-serie waarin jongeren en influencers kritische vragen kunnen stellen aan experts.
Het is Gommers gelukt om een vastgelopen discussie, via een dialoog te transformeren in een flow-gesprek waarin hij samen met Famke Louise zijn doel bereikt: “Mijn roeping is het om mensen te informeren en te zorgen dat we gezond blijven.” Waar Gommers zich eerst afvroeg hoe hij jongeren kon bereiken die moeite hebben met de 1,5 meter, heeft hij nu een instagram account met 250.000 volgers.
